Czy na L4 można wyjechać na wakacje?
Pobyt nad morzem to doskonały sposób, by się zrelaksować, zregenerować ciało i zresetować umysł. Wielu osobom zwolnienie lekarskie wydaje się idealną okolicznością do zorganizowania dodatkowych wakacji. Zobacz, co na ten temat mówią przepisy!
Zakres dozwolonych czynności zależy od rodzaju zwolnienia lekarskiego i zaleceń medycznych
Pracownik idzie na L4, kiedy jest niezdolny do pracy. Przyczyny niedyspozycji to nie tylko choroba, operacja albo wypadek, ale też ciąża czy konieczność opieki nad członkiem rodziny, kiedy nikt inny nie może tego zapewnić, a nawet kac. Powód wystawienia zwolnienia lekarskiego wpływa m.in. na możliwość i wysokość pobierania świadczeń chorobowych, maksymalny czas trwania L4 oraz szczegółowe zalecenia dla pacjenta. We wskazaniach mogą zatem znaleźć się wyjazdy rehabilitacyjne, do uzdrowiska etc. Jeżeli takie „wakacje” nie są wymienione wprost, to wyjazd nad morze czy w góry będzie wiązać się z poważnym ryzykiem dla pracownika.
Na L4 znajduje się szereg informacji – dane pacjenta, lekarza, placówki medycznej, w której udzielono świadczenia… Nie wszystkie są tak samo widoczne dla ZUS-u, pracodawcy i pracownika. Przykładowo pracodawca nie może sprawdzić kodu z dokładną przyczyną, a jedynie ogólną kategorię. To gruźlica, inne choroby zakaźne, ciąża, alkohol i ta sama choroba po przerwie krótszej, niż 60 dni od ostatniego zwolnienia lekarskiego. Warto przywołać tutaj przykład L4 od psychiatry – wprawdzie pracodawca nie pozna dokładnej diagnozy, ale ma informacje o przychodni i specjalizacji lekarza. Niestety niektórym tyle wystarczy, by potem szukać pretekstu na pozbycie się „wariata” z zakładu.
Nadużycie alkoholu ma odrębny kod ogólny z uwagi na to, że w takim przypadku pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie chorobowe przez pierwszych 5 dni L4. W przypadku ciąży i gruźlicy można przebywać na zwolnieniu lekarskim przez 270 dni w roku, w pozostałych przypadkach limit wynosi 182 dni. Na L4 znajdują się też kody liczbowe ogólnych zaleceń. W uproszczeniu:
- 1– „zwolnienie leżące”. Pacjent powinien odpoczywać w domu, chyba że musi iść do apteki, przychodni lub sklepu, a nikt inny nie zrobi mu zakupów;
- 2 – „L4 chodzące”. Pracownik może wychodzić na spacery, ale nie powinien wybierać się na imprezy, wczasy itp.
Wyjazd na wakacje na L4 a korzystanie ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem
Podstawowym celem L4 jest rekonwalescencja i jak najszybszy powrót do zdrowia. Wiadomo, że trzeba uzupełniać zapasy żywności i artykułów higienicznych, a wystawiona e-recepta online musi zostać zrealizowana. Wszelkie inne czynności, które nie służą spełnianiu podstawowych potrzeb życiowych i mogą przyczyniać się do przedłużenia niedyspozycji, będą nadużyciem. W tym kontekście najczęściej wymienia się takie aktywności, jak:
- wykonywanie pracy zarobkowej – w innym miejscu lub u tego samego pracodawcy;
- niepotrzebny wysiłek fizyczny – np. remont, dokładne porządki domowe, prace w ogrodzie/na działce;
- udział w wydarzeniach sportowych, rozrywkowych, kulturalnych.
Są okoliczności, które mogłyby umożliwić wyjazd na wakacje na L4 – zwolnienie lekarskie musiałoby mieć kod 2, a pracownik pojechałby do kogoś z rodziny. „Chodzące” L4 pozwala na zmianę miejsca pobytu, ale o takim fakcie trzeba poinformować pracodawcę i ZUS. Są na to 3 dni od wyjazdu – do osoby bliskiej, nie na wycieczkę! Trzeba się jednak liczyć z tym, że kontrolerzy mogą uznać taką wyprawę za czynność spowalniającą rekonwalescencję. Dlatego pacjent powinien zapytać lekarza o zgodę na wyjazd i poprosić o umieszczenie jej w zaleceniach na L4, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań.
ZUS i pracodawcy mają prawo do kontrolowania zwolnień lekarskich
Kontrole mogą przybierać różne formy, m.in. skierowania na dodatkowe badania do orzecznika, telefony, aż po sprawdzanie aktywności pacjenta/pracownika w mediach społecznościowych i wizytę w miejscu pobytu wskazanym na L4. Jeżeli kontroler – pracownik ZUS-u, osoba z firmy – nie zastanie pracownika, ten będzie musiał złożyć wyjaśnienia, np. przedstawić dowód zakupu z apteki czy sklepu. Trudniejsze do udowodnienia i wytłumaczenia może być wyjście z psem przez kogoś, kto ma zwolnienie lekarskie z kodem 1.
W przepisach nie ma pełnej, szczegółowej listy z tym, co wolno, a czego nie wolno robić na różnych rodzajach L4 – decydują zdrowy rozsądek, uczciwość i wiarygodność. Korzystanie ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem grozi nie tylko utratą świadczeń chorobowych, ale też zwolnienie dyscyplinarne z pracy za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Od takich decyzji można odwołać się do sądu.